Ο όρος σπισισμός (speciesism) αναφέρεται στην ηθική ανωτερότητα που βάζει τα ανθρώπινα συμφέροντα πάνω από μερικά ή όλα τα μη ανθρώπινα ζώα ή στην καθιέρωση μιας ιεραρχίας των ζώων σε σχέση με την αξία τους..
Ο σπισισμός είναι μια ιδεολογία -ένα σύστημα πεποίθησης- που νομιμοποιεί και εμπνέει τη ζωική καταπίεση, συσχετίζοντας την ηθική σημαντικότητα με (α) την ιδιότητα του μέλους στο ανθρώπινο είδος και (β) την ανθρώπινη γνώση. Ο σπισισμός χρησιμοποιείται για να αποκλείσει τους μη ανθρώπους από την ηθική κοινότητα, επειδή δεν ανήκουν στο είδος Homo sapiens και επειδή (οι περισσότεροι από αυτούς) δεν κατέχουν την ιδιαίτερη μορφή της γνώσης μας. Αυτή η ιδεολογία δημιουργεί έτσι μια ιεραρχία ηθικής αξίας, με τα ανθρώπινα ζώα στην κορυφή, ακολουθούμενη από όλα τα άλλα ζώα, τα οποία μετριούνται με κριτήριο το πόσο συγκλίνει ή απέχει η γνώση τους από αυτή των ανθρώπων.
Προτού κατανοήσουμε τις φυσιολογικές ομοιότητες και την κοινή εξελικτική προέλευση ανάμεσα στα είδη, η υποτίμηση των ενδιαφερόντων των ζώων μπορούσε εύκολα να υποστηριχθεί με αναφορές στην κοινή λογική για τις επιφανειακές διαφορές (όπως η ανικανότητα των ζώων «να μιλήσουν» στους ανθρώπους), στα θρησκευτικά κείμενα, ή στις διανοητικές ιδέες που έγιναν διάσημες για τη χρησιμότητά τους (όπως εκείνες του Καρτέσιου, ο οποίος έβλεπε τα ζώα ως μηχανές που δεν αισθάνονται πόνο).
Σήμερα υπάρχει μια κυρίαρχη πολιτιστική κοινωνικοποίηση που εξασφαλίζει ότι πολλοί παίρνουν την καταπιεστική σχέση μας με τα άλλα είδη ως «φυσική». Είναι αυτό, συνδυασμένο με τα εταιρικά και κρατικά συμφέροντα, που διατηρεί την εκμετάλλευση σε μια αφάνταστη κλίμακα.
Αυτά τα εμπόδια στην ισότητα παραμένουν εις βάρος όλης της ζωής στη γη. Προς όφελος της κατάχρησης εξουσίας μέσω των ιεραρχικών μανιφέστο σε πολλά συγχεόμενα προβλήματα. Ακριβώς όπως οι άνισες σχέσεις δύναμης μεταξύ εθνών, φύλων, φυλών, κατηγοριών, και σεξουαλικοτήτων έχουν οδηγήσει στην ιστορική καταπίεση συγκεκριμένων ομάδων, έτσι και οι άνισες σχέσεις δύναμης (ως αποτέλεσμα των διαφορετικών εξελικτικών προσαρμογών) έχουν οδηγήσει στην ιστορική καταπίεση όλων των άλλων ειδών από ένα.
«Όποτε βλέπετε ένα πουλί σε ένα κλουβί, ψάρια σε μια δεξαμενή, ή μη ανθρώπινα θηλαστικά δεμένα με αλυσίδα, βλέπετε σπισισμό. Εάν θεωρείτε ότι μια μέλισσα ή ένας βάτραχος έχει λιγότερο δικαίωμα στη ζωή και στην ελευθερία από ένα χιμπατζή ή έναν άνθρωπο, ή θεωρείτε τον άνθρωπο ανώτερο από άλλα ζώα, προσυπογράφετε στο σπισισμό. Εάν επισκέπτεστε ενυδρειο-φυλακές και ζωολογικούς κήπους, τσίρκο που περιλαμβάνουν "νούμερα ζώων", φοράτε μη ανθρώπινο δέρμα ή τρίχες, ή τρώτε τη σάρκα ασκείτε σπισισμό. Εάν διαδηλώνετε για περισσότερο "ανθρώπινη" σφαγή των κοτόπουλων ή λιγότερο βάναυσους περιορισμούς των γουρουνιών, διαιωνίζετε το σπισισμό»." Joan Dunayer
Συσχετιζόμενες μορφές καταπίεσης
Ακριβώς όπως τα χαρακτηριστικά του φύλου, της φυλής και της σεξουαλικότητας είναι άσχετα με το συνυπολογισμό άλλων ανθρώπων στην ηθική κοινότητα, έτσι επίσης η ταξινόμηση ειδών είναι άσχετη όταν αυτή έχει να κάνει με την ικανότητά τους να βλάπτονται και το δικαίωμα να μην είναι ιδιοκτησία κάποιου.
Το να είναι κάποιος ιδιοκτησία κάποιου άλλου, περιλαμβάνει την εμπορευματοποίηση ενός άλλου συναισθανόμενου πλάσματος· Τη συμπεριφορά απέναντι τους ως αντικείμενο, ως κάτι, παρά ως κάποιον.
Ο σπισισμός επομένως μοιράζεται ομοιότητες με άλλες μορφές καταπίεσης όπως ο σεξισμός, ο ρατσισμός και η ομοφοβία. Απορρίπτοντας το σπισισμό για αυτούς τους λόγους, συνεπάγεται επίσης μια απόρριψη αυτών των άλλων μορφών διάκρισης από τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ζώων. Η κριτική της εμπορευματοποίησης των ζώων απαιτεί την κριτική της εμπορευματοποίησης των γυναικών, των έγχρωμων ανθρώπων, των γκέι και των λεσβιών και άλλων καταπιεσμένων ομάδων. Επομένως, οι σεξιστικές και οι παρόμοιες διαδηλώσεις δεν έχουν καμία θέση στο κίνημα των δικαιωμάτων των ζώων.
Ενώ ακόμη και εκείνοι που έχουν ρατσιστικές πεποιθήσεις καταλαβαίνουν γενικά την έννοια της φυλετικής ισότητας, η ιδέα της διαβίωσης χωρίς τη χρήση ζωικών προϊόντων, είναι ακατανόητη στην πλειοψηφία των ανθρώπων. Ο σπισισμός είναι ακόμα πιο καθιερωμένος από άλλες μορφές διάκρισης και η εκμετάλλευση που προκαλούμε σε άλλα ζώα είναι συχνά αόρατη.
Όλοι συμφωνούμε πως είναι ανήθικο να προκαλούμε πόνο "χωρίς λόγο" στα ζώα. Αυτό το 'χωρίς λόγο' θα έπρεπε τουλάχιστον να σημαίνει πως απαγορεύεται να τους προκαλέσουμε πόνο, για τη διασκέδασή μας, την ευχαρίστησή μας ή επειδή έτσι μας βολεύει. Αλλά σήμερα, ο απέραντος πόνος που προκαλούμε στα ζώα δικαιολογείται ακριβώς έτσι. Για την ικανοποίησή μας, τη διασκέδασή μας και επειδή έτσι μας βολεύει. Η χρησιμοποίηση ζώων για διασκέδαση ή για σπορ όπως είναι το κυνήγι, δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί απαραίτητη. Όπως δεν είναι απαραίτητο για εμάς να φορούμε δέρμα ή γούνα, ή να χρησιμοποιούμε ζώα για να τεστάρουμε προϊόντα για το σπίτι, ή για να έχουμε ακόμη μία μάρκα κραγιόν και aftershave.
Ο μεγαλύτερος αριθμός ζώων που χρησιμοποιούμε ωστόσο σήμερα είναι για την τροφή μας - κρέας, γαλακτοκομικά, και άλλα προϊόντα που καταναλώνουμε τα οποία περιέχουν ζωϊκά παράγωγα. Κάθε χρόνο σφαγιάζονται περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ζώα για τροφή. Και αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί μόνο στις ΗΠΑ. Φανταστείτε πόσο μεγαλώνει το νούμερο όταν μιλάμε για όλο τον πλανήτη. Δεν είναι απαραίτητο, λοιπόν, να τρώει κανείς κρέας ή ζωϊκά παράγοντα.
Eπιστήμονες έχουν υπογραμμίσει πολλές φορές το κόστος της κτηνοτροφίας σε βάρος της υγείας του πλανήτη. Για κάθε κιλό ζωϊκής πρωτεϊνης που παράγεται, τα ζώα καταναλώνουν σχεδόν έξι κιλά φυτικής πρωτεϊνης από σιτηρά. Χρειάζονται πάνω από 100.000 λίτρα νερό για να παραχθεί ένα κιλό βοδινού κρέατος. Χρειάζονται 3.500 λίτρα για να παραχθεί ένα κοτόπουλο. Χρειάζονται μόνο 900 λίτρα για να παραχθεί ένα κιλό σιτάρι και 500 λίτρα για να παραχθεί ένα κιλό πατάτες. Η κτηνοτροφία καταναλώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας και έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του υπεδάφους και τη μόλυνση του αέρα και του νερού. Τα ζώα που τρώμε παράγουν δισεκατομμύρια αποβλήτων κάθε χρόνο και αυτά τα απόβλητα ρίχνονται μέσα σε νερό που καταλήγει στη βρύση μας. Κι επειδή αυτή η κτηνοτροφία καταναλώνει τόσες πηγές ενέργειας, στην ουσία καταδικάζει ένα μεγάλο ποσοστό του κόσμου σε πείνα. Πάνω από το 50% της αμερικανικής παραγωγής σε σιτηρά και το 40% της παγκόσμιας παραγωγής ταϊζεται σε ζώα για να παράγουν κρέας, αντί να καταναλωθούν κατευθείαν από ανθρώπους. Χρειάζεται μόλις το 1/6 ενός εκτάριου για να τραφεί ένας vegan για ένα χρόνο. Χρειάζονται 3/4 για να τραφεί ένας κρεατοφάγος. Αυτό σημαίνει πως ένα εκτάριο γης μπορεί να θρέψει 20 φορές περισσότερους vegans από ότι κρεατοφάγους.
Συμπέρασμα:
Δολοφονούμε δισεκατομμύρια ζώων κάθε χρόνο για λόγους που είναι αποδεκτοί από όλους ως 'απαραίτητοι' αν και διατηρούμε την εντύπωση πως είναι βάναυσο να προκαλείς πόνο σε ένα ζώο αθώο, χωρίς λόγο. Όταν αναφερόμαστε σε άλλα ζώα, εμείς οι άνθρωποι δείχνουμε μία συμπεριφορά που περιγράφεται ως ηθική σχιζοφρένεια. Λέμε πως θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε στα ζώα και κάνουμε ακριβώς το αντίθετο. Η σκέψη μας είναι μπερδεμένη. Πολλοί από εμάς έχουν κατοικίδια ζώα, όπως σκύλους και γάτες. Φερόμαστε σε αυτά τα ζώα σαν να ήταν μέλη της οικογενείας μας. Την ίδια στιγμή καρφώνουμε τα πιρούνια μας σε άλλα ζώα που δεν διαφέρουν σε τίποτα από αυτά που φιλοξενούμε στα σπίτια μας. Πρέπει να επανεξετάσουμε τις σχέσεις μας με τα ζώα. Αν τα ζώα έχουν σημασία για εμάς, αν πραγματικά πιστεύουμε πως δεν είναι 'αντικείμενα' και πως το τι θέλουν είναι ηθικά σημαντικό, τότε πρέπει να δώσουμε σε όλα τα ζώα τα ίδια δικαιώματα..
Αυτό δεν σημαίνει πως σε όλα τα επίπεδα πρέπει να φερόμαστε στα ζώα όπως φερόμαστε στους ανθρώπους. Για παράδειγμα τα ζώα δεν ενδιαφέρονται να μορφωθούν. Αυτό σημαίνει πως δεν χρειάζονται μόρφωση όπως τη χρειάζεται ο άνθρωπος. Αλλά αν ένας άνθρωπος και ένα ζώο έχουν τις ίδιες ανάγκες, πρέπει να φερθούμε και στους δύο ισάξια. Μπορεί ζώα και άνθρωποι να έχουν διαφορετικού είδους ανάγκες αλλά ως ζώντες οργανισμοί που έχουν αισθήματα και μπορούν να νιώσουν πόνο και ευχαρίστηση - έχουν και οι δύο την ανάγκη να μην νιώσουν πόνο, να μην υποφέρουν και φυσικά να μην πεθάνουν. Θέλουν την ελευθερία τους και τη ζωή τους.
Άνθρωποι και ζώα έχουν το ίδιο δικαίωμα στη ζωή, το ίδιο δικαίωμα να μην φαγωθούν, να μην χρησιμοποιηθούν σε πειράματα ή να γίνουν με το ζόρι δωρητές οργάνων, να μην κυνηγηθούν και τελικά να μην χρησιμοποιηθούν ως 'πόροι' για άλλους. Όταν αντιμετωπίζεσαι ως 'πόρος' και αντικείμενο εκμετάλλευσης, έγκειται στον ιδιοκτήτη σου να αποφασίσει πως θα σε αξιοποιήσει και μπορεί να αγνοήσει παντελώς ακόμη και τα πιο στοιχειώδη δικαιώματά σου όπως αυτό της ζωής. Δεν μπορούμε να προστατέψουμε όλους τους ανθρώπους από τον πόνο. Αλλά προσπαθούμε να τους προστατεύσουμε από τον πόνο που τους προκαλείται επειδή κάποιος τους φέρεται ως ιδιοκτησία και αντικείμενο προς εκμετάλλευση. Αναγνωρίζουμε σε όλους τους ανθρώπους το δικαίωμα να είναι ελεύθεροι και να μην είναι ιδιοκτησία κανενός. Η σκλαβιά φέρεται σε άτομα ως να ήταν αντικείμενα. Η σκλαβιά θέτει τα θύματά της σε κατώτερη μοίρα από τους υπόλοιπους. Δεν τους αντιμετωπίζει ως ίσους. Ωστόσο φερόμαστε στα ζώα με τρόπους που δεν θα θεωρούσαμε αποδεκτούς αν μιλούσαμε για ανθρώπους. Τα ζώα είναι ιδιοκτησία μας. Μας ανήκουν. Με βάση αυτή τη λογική, έχουν τόση αξία όση εμείς επιλέγουμε να τους δώσουμε...
Τα ζώα είναι σκλάβοι.
Πως μπορούμε να δικαιολογήσουμε τη διαφορετική συμπεριφορά; Πως δικαιολογούμε ότι υπερασπίζουμε το δικαίωμα των ανθρώπων στην ελευθερία και παρ' όλα αυτά υποστηρίζουμε ότι τα ζώα αποτελούν ιδιοκτησία μας; Η συνήθης απάντηση είναι πως υπάρχει ποιοτική διαφορά ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα που δικαιολογεί την ιδέα ότι είναι ιδιοκτησία μας. Η ποιοτική διαφορά είναι στο είδος όχι στο βαθμό. Εγώ μπορώ να κάνω πράξεις αριθμητικής, ένας σκύλος όχι. Αυτή είναι ποιοτική διαφορά, διαφορά είδους. Μερικοί άνθρωποι είναι καλύτεροι στην αριθμητικοί από ότι εγώ. Αυτό είναι ποσοτική διαφορά, διαφορά στο βαθμό. Ιστορικά έχουμε στηρίξει την εκμετάλλευση των ζώων στο γεγονός πως υπάρχει ποιοτική διαφορά στη νοημοσύνη ανθρώπων και ζώων.
Αναγνωρίζουμε στα ζώα το ότι έχουν αισθήματα, αλλά αρνούμαστε ότι διαθέτουν νοημοσύνη, λογική, συναίσθημα και έχουν συνείδηση του εαυτού τους. Αλλά η πρόταση ότι οι άνθρωποι διαθέτουν πνευματικά χαρακτηριστικά που λείπουν εντελώς από τα ζώα είναι ασυμβίβαστη με τη θεωρία της εξέλιξης. Ο Δαρβίνος έχει πει πως δεν υπάρχουν χαρακτηριστικά που ανήκουν αποκλειστικά στο ανθρώπινο είδος. Το επιχείρημά του ήταν πως τα ζώα μπορούν να σκεφτούν με λογική και να επεξεργαστούν τα ίδια συναισθήματα με τους ανθρώπους. Επιπλέον, κάθε προσπάθεια να εξηγήσουμε τους λόγους που εκμεταλλευόμαστε τα ζώα βασιζόμενοι στην απουσία ανθρώπινων χαρακτηριστικών σε αυτά, εγείρει το ερώτημα αν τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι ανώτερα και δικαιολογούν ρατσιστικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα, ακόμη και αν οι άνθρωποι είναι το μοναδικό είδος που αναγνωρίζει τον εαυτό του στον καθρέφτη ή μπορεί να επικοινωνήσει με μία γλώσσα που βασίζεται σε συμβολισμούς, κανένας άνθρωπος δεν είναι ικανός να πετάξει μόνος του ή να αναπνεύσει κάτω από το νερό χωρίς βοήθεια.
Τι κάνει την ικανότητα να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη ή να επικοινωνείς με συμβολική γλώσσα ανώτερη από την ικανότητα να πετάς ή να αναπνέεις κάτω από το νερό;
Η απάντηση είναι πως είναι έτσι, γιατί έτσι λέμε εμείς. Οι άνθρωποι.
Επιπλέον, ακόμη και αν πάρουμε ως δεδομένο ότι τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι 'ιδιαίτερα', η απουσία τους δεν μπορεί και πάλι να δικαιολογήσει την εκμετάλλευση των άλλων ειδών. Για παράδειγμα, κάποιοι άνθρωποι με νοητικά προβλήματα, δεν έχουν τις ίδιες ικανότητες με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Αυτή η αναπηρία τους δεν θα επέτρεπε τη χρήση τους σε πειράματα ή να τους πάρουμε όργανα για μεταμοσχεύσεις μόνο και μόνο γιατί το IQ τους είναι μικρότερο από άλλους συνανθρώπους τους. Στο τέλος, η μόνη διαφορά μεταξύ ανθρώπων και ζώων, είναι ότι ανήκουν σε διαφορετικά είδη. Και η διαφορά είδους δεν δικαιολογεί την εκμετάλλευση, όπως δεν την δικαιολογεί η διαφορετική φυλή, φύλο ή σεξουαλική προτίμηση.
Ο σπισισμός δεν διαφέρει από τον ρατσισμό, το σεξισμό και την ομοφοβία.
Και η χρήση των ζώων στην επιστήμη δεν είναι 'απαραίτητη'; Δεν υπάρχει ένα πραγματικό θέμα όταν ερχόμαστε στη χρήση ζώων για την παραγωγή φαρμάκων, για την πρόοδο της επιστήμης που μπορεί να βοηθήσει στη σωτηρία ανθρώπινων ζωών; Υπάρχουν πολλές αποδείξεις πως η χρήση ζώων ως 'μοντέλα' για την επιστήμη, έχει αποδειχθεί επιβλαβής για την ανθρώπινη υγεία. Αλλά ακόμη και αν υποθέσουμε πως σε περιπτώσεις τα πειράματα αυτά έχουν βοηθήσει, δικαιολογείται τόση βία; Δικαιολογείται η εκμετάλλευση; Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως είναι ηθικά αποδεκτό να χρησιμοποιούν οι επιστήμονες ζώα για τα πειράματά τους γιατί στην ουσία τα θεωρούν κατώτερα από τους ανθρώπους. Δεν έχουν νοημοσύνη σαν του ανθρώπου.
Τότε, θα ήταν ηθικά αποδεκτό να χρησιμοποιούμε διανοητικά άρρωστους ανθρώπους για πειράματα, αν ήταν για παράδειγμα να βρούμε θεραπεία για τον καρκίνο; Μα θα σωθούν ζωές...!
Η μόνη απάντηση που έχουμε να δώσουμε είναι πως αυτά είναι ζώα και εμείς είμαστε άνθρωποι. Χρησιμοποιούμε ζώα για πειράματα και δεν θα χρησιμοποιούσαμε έναν άνθρωπο γιατί είμαστε ειδο-ρατσιστές και αυτή είναι η μόνη δικαιολογία που έχουμε.
Σπισισμός ίσον Φασισμός
48 χιλιάδες εκατομμύρια ζώα - ναι, 48 δισεκατομμύρια πλάσματα - υπολογίζεται πως πεθαίνουν κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, ξεκινώντας από τις εντατικές κτηνοτροφικές φάρμες και το κυνήγι, μέχρι το εμπόριο γούνας, την εμπορική εκμετάλλευση κάθε είδους, και την βιοιατρική έρευνα. Αυτό μεταφράζεται σε 120 εκατομμύρια πλάσματα κάθε ημέρα, περιλαμβανομένων πουλιών, αγελάδων, και γουρουνιών, ζώα που θεωρούνται από τα πιο κοινωνικά.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το σκοτωμό των ζώων αυτών, είτε βρίσκονται ή κρατούνται, στη στεριά, τον αέρα ή τη θάλασσα - τη δολοφονία και το βασανισμό θα έπρεπε να γράψουμε - είναι πραγματικά απίστευτος. Το κάνουμε τόσο ανέμελα,, και με τόσο θεσμοθετημένους 'παραδοσιακούς' τρόπους που μόνο η μειοψηφία συνειδητοποιεί το μέγεθος της τραγωδίας. Από την εποχή που άρχισε η σύγχρονη αλιεία , τα τελευταία 200 χρόνια, έχουμε αποδεκατίσει τους ωκεανούς, φαινομενικά αστείρευτες δεξαμενές ζωής, μετατρέποντας πολλές θαλάσσιες περιοχές σε αυτό που ο Farley Mowat πολύ σωστά χαρακτήρισε " θαλάσσια σφαγεία".
Στις ΗΠΑ μόνο, κάθε έτος, σχεδόν 50 εκατομμύρια γαλοπούλες σκοτώνονται μόνο την ημέρα των Ευχαριστιών, για να τιμήσουν τη μνήμη μιας ημερομηνίας που είναι αμφισβητήσιμης ιστορικής αξίας, και που, παρόλο που τα θύματα πλέον έχουν αυξηθεί από μία χούφτα σε δεκάδες εκατομμύρια, δεν ανακινεί καμία διάθεση ενδοσκόπησης. Δυστυχώς, τέτοια γεγονότα είναι μία σταγόνα στην αόρατη θάλασσα της κακοποίησης, της οποίας οι ρίζες ξεκινούν από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής μας ως είδος, όταν πήραμε το δικαίωμα μόνοι μας να είμαστε οι 'κυρίαρχοι' πάνω στη φύση.
48 δισεκατομμύρια ζώα είναι ένα νούμερο που προκαλεί εντύπωση, και όμως, σύμφωνα με ειδικούς, είναι σκανδαλωδώς μέτριο, και δεν περιλαμβάνει τα ζώα που κακοποιούνται ή θανατώνονται λόγω καταστροφής του οικοσυστήματος που ζουν, από την αυξανόμενη ρύπανση, τις εμφανείς 'αθώες' δραστηριότητες του ανθρώπου όπως ψάρεμα, ή από τη σύγκρουσή τους με το σύγχρονο τρόπο ζωής. (Πάνω από 250 εκατομμύρια ζώα κάθε χρόνο πεθαίνουν χτυπημένα από κάποιο αυτοκίνητο στις λεωφόρους των ΗΠΑ.) Δεν έχουμε γίνει μόνο η πιο απεχθής τυραννία σε βάρος κάθε πλάσματος του πλανήτη, περιλαμβάνοντας και ομάδες του δικού μας είδους, αλλά και ένας μαινόμενος καρκίνος που εξαπλώνεται σε κάθε γωνιά της γης.
Σήμερα, ως αποτέλεσμα της βιομηχανοποίησης, η καταστροφή του περιβάλλοντος και όλα τα σχετικά, δεν είναι υποθέσεις που μπορούν να αγνοηθούν από τα δήθεν προοδευτικά μυαλά. Ούτε και να αντιμετωπιστούν ως ένα περιφερειακό θέμα χωρίς μεγάλη σημασία.
Όλα ξεκινούν από όσα κληρονομήσαμε από τον 18ο αιώνα και τον άκρατο ουμανισμό του. Ιδέες βαθειά ριζωμένες που κανείς δεν επανεξετάζει σήμερα, ιδέες που παρουσιάζουν τον άνθρωπο ως κυρίαρχο της πλάσης, και υπεύθυνο για τη ζωή και το θάνατο πλασμάτων και περιβάλλοντος. Ιδέες που ούτως ή άλλως διαμορφώθηκαν σε ένα πλαίσιο εντός του οποίου ίσχυε ακόμη αυτή η 'αφύσική' σχέση μεταξύ υποκειμένου και θεού-βασιλιά. Και η αριστερά σήμερα συνεχίζει να επικυρώνει και να συναινεί στην υπεροπτική ανθρώπινη στάση απέναντι στα ζώα. Αυτή η ηθική τύφλωση δεν δικαιολογείται για αυτούς που θεωρούν εαυτούς την εμπροσθοφυλακή στον αγώνα για την ανθρωπότητα (βλ. το άρθρο Rethinking Revolution: Animal Liberation, Human Liberation, and the Future of the Left By STEVEN BEST.)
Το συμπέρασμα είναι πως ο σπισιμός - μία ύπουλη και πρωτόγονη μορφή φασισμού που ασκείται στα ζώα και στη φύση γενικά - είναι με διαφορά η παλαιότερη και πιο κυρίαρχη μορφή βάρβαρης τυραννίας που γνώρισε ο πλανήτης. Δεν χρησιμοποιώ τη λέξη 'φασισμός' ως υπερβολή ή για να δημιουργήσω δραματική εντύπωση. Εύχομαι να ΗΤΑΝ υπερβολή. Αλλά γεγονός είναι πως ο φασισμός διακρίνεται για τις μονομερείς προκηρύξεις ανωτερότητας μίας ορισμένης φυλής ή ράτσας, όπου αυτή η πλασματική ανωτερότητα δίνει το δικαίωμα στη φυλή ή τη ράτσα να εξουσιάζει, να εκμεταλλεύεται, και να εκμηδενίζει κατά βούληση κάθε ομάδα που θεωρεί 'κατώτερη'. Αν αυτό δεν περιγράφει εύγλωττα την αξιοκαταφρόνητη συμπεριφορά μας προς τα μη-ανθρώπινα ζώα, τότε δεν ξέρω τι μπορεί να το κάνει.
Και για εκείνους που προσποιούνται ότι κολλάνε στη λέξη "φασισμός", σκεπτόμενοι ότι η χρήση της σε αυτό το πλαίσιο αποτελεί κατάχρηση της γλώσσας, καλύτερα ας το ξανασκεφτούν.
'Ολα αυτά δεν μπορούν να συμβούν αν έχουμε απουσία ιδεολογίας που δικαιολογεί την καταπίεση τρίτων προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι σκοποί όσων θεωρούν τους εαυτούς τους ανώτερους. Νομίζετε πως κάπου τα έχετε ξανακούσει αυτά;
Δυστυχώς, ο ανθρώπινος σοβινισμός κόβει πολύ βαθιά και εισχωρεί σε κάθε γωνία και σχισμή αυτού που με υπερβολική αισιοδοξία αποκαλούμε ακόμη πολιτισμό, και το κάνει αυτό για χιλιετίες τώρα. Κανένας δεν είναι προστατευμένος από τη μόλυνση αυτή, συμπεριλαμβανομένων πολλών ατόμων που θεωρούν τους εαυτούς τους άψογα "προοδευτικούς". Πράγματι, συχνά από τη δική τους ομάδα ακούμε τα χειρότερα επιχειρήματα. Το πιο σύνηθες επιχείρημα είναι πως οι ΄προοδευτικοί΄ άνθρωποι αυτού του πλανήτη, έχουν καλύτερα πράγματα να κάνουν από το να ασχολούνται με τη μοίρα κοτόπουλων και αγελάδων.
Προφανώς δεν βλέπουν - ή αρνούνται να το κάνουν - τον παραλληλισμό μεταξύ των θεμάτων για τα οποία ξοδεύουν αποκλειστικά την ενέργειά τους και του αγώνα για τα δικαιώματα των ζώων.
Με τόσα αδιάσειστα στοιχεία στη διάθεσή μας, κανείς που διαθέτει έστω και ένα μικρό δείγμα αξιοπρέπειας, δεν πρέπει να γυρίσει την πλάτη σε αυτή τη γνώση. Είναι καθήκον όλων των ανθρώπων που δεν το έχουν κάνει ακόμη, και πόσο μάλλον αυτών που θεωρούν τους εαυτούς τους αντιεξουσιαστές και αναρχικούς, να επανεξετάσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα μη-ανθρώπινα ζώα και να συνταχθούν με τις δυνάμεις που παλεύουν ενάντια στην πρώτη τυραννία που υπήρξε στη γη. Αυτή του ανθρώπινου ζώου πάνω στο μη-ανθρώπινο ζώο. Κάνοντας αυτό, θα δώσουν νέα σημασία στο περιβαλλοντικό κίνημα, καθιστώντας το πιο συγκεκριμένο και δυναμικό, γιατί ενώ ο αγώνας για τη φύση είναι ένας επείγον σκοπός, ο αγώνας για τα καταπιεσμένα πλάσματα της φύσης είναι ζήτημα δικαιοσύνης.
Πέρα από τα δικαιώματα και την απελευθέρωση των ζώων
Ο αντισπισισμός (antispeciesism) είναι βεβαίως μια νέα έννοια στον κόσμο που ζούμε. Στην κοινωνία μας, τα ζώα θεωρούνται πόροι, ή αγαθά διαθέσιμα για ανθρώπινη χρήση. Σπάνια σκεφτόμαστε τα βάσανα των ζώων, ή εξετάζουμε τη στάση μας απέναντι τους, ούτε καθόμαστε να σκεφτούμε την ιδέα ότι θα μπορούσαν να θεωρηθούν κάτοχοι δικαιωμάτων. Δεν εξετάζουμε ποτέ αν αυτό είναι μια μορφή σπισισμού, δηλαδή, αυθαίρετη διάκριση ενάντια σε εκείνα τα άτομα που ανήκουν σε ένα ορισμένο είδος. Στην πραγματικότητα, ακόμα κι αν ακούμε κάποιες φορές τον όρο «δικαιώματα των ζώων», σπάνια γνωρίζουμε με τι έχουν αυτά να κάνουν.
Ενώ παρουσιάζουμε κάποια ανησυχία για κάποια συγκεκριμένα ζώα (όπως τα σκυλιά, οι γάτες και κάποια άγρια πλάσματα), τα περισσότερα άλλα αντιμετωπίζονται με απόλυτη ασέβεια. Αλλά ένα ζώο δε χρειάζεται να είναι «χαριτωμένο» ή ανθρωπόμορφο για να έχει τη δυνατότητα να αισθάνεται. Μια πέστροφα, ένα γουρούνι, ένα κοτόπουλο, ένας βάτραχος ή ένας αστακός, όλα έχουν την ικανότητα να βιώσουν χαρά ή να υποστούν πόνο ή άγχος. Οι ζωές τους έχουν τόση σημασία γι' αυτά, όση έχουν οι ζωές μας για εμάς, και θα υπερασπιστούν τους εαυτούς τους αν μπορούν.
Το αν κάποιο πλάσμα είναι αρσενικό ή θηλυκό· μαύρο, λευκό ή πράσινο έχει δύο πόδια ή τέσσερα· κολυμπά, πετά ή περπατά, είναι άσχετο με την αντίληψη ότι όλα μας ανήκουν, και αν θα έπρεπε να προστατευθούν από δικαιώματα που απαγορεύουν να αντιμετωπίζονται με τρόπους που τα βλάπτουν. Ο αντισπισισμός είναι βασισμένος σε αυτήν την ιδέα.
Συχνά υποστηρίζεται ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε «ανώτεροι» από άλλα ζώα επειδή είμαστε ευφυέστεροι. Αλλά το πόσο «ευφυής» είναι κάποιος δεν πρέπει να επηρεάζει τις ηθικές αποφάσεις μας, μιας αυτό δεν καθορίζει τη δυνατότητά του να αισθανθεί. Το γεγονός ότι ένα μωρό, μια αγελάδα ή ένας άνθρωπος με σοβαρά διανοητικά προβλήματα δεν είναι ικανοί να διαβάσουν φιλοσοφία, να κάνουν μαθηματικούς υπολογισμούς ή να πάρουν ηθικές αποφάσεις, δε σημαίνει ότι τα ενδιαφέροντά τους είναι μικρότερης σημασίας από αυτών που μπορούν. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι όλοι τους αντιλαμβάνονται τον πόνο και την ευχαρίστηση.
Το δικαίωμα των ζώων στη ζωή
Μερικές φορές υποστηρίζεται ότι το ενδιαφέρον για τα ζώα δεν συνεπάγεται απαραιτήτως σε ενδιαφέρον για τις ζωές τους. Αυτό λέγεται σαν αιτιολόγηση για την εκμετάλλευση τους, με την προϋπόθεση ότι προκαλείται το ελάχιστο των βασάνων που μπορούν να προκληθούν. Αλλά η υιοθέτηση μιας τέτοιας θέσης, εκτός από την πρακτική δυσκολία της εκμετάλλευσης και θανάτωσης κάποιου χωρίς πρόκληση δεινών, παραμελεί τη θεμελιώδη σημασία που έχει η ζωή για τα ζώα.
Όλα τα ζώα που έχουν την ικανότητα να νιώθουν ευχαρίστηση, έχουν ένα ενδιαφέρον για τη διαβίωση. Ο λόγος για αυτό είναι απλός - όταν πεθαίνουμε, τίποτα καλό δεν μπορεί να μας συμβεί πια, οποιαδήποτε δυνατότητα για περαιτέρω απόλαυση εξαφανίζεται. Ο θάνατος είναι επιβλαβής, δεδομένου ότι είναι ένας δυσάρεστος όρος, επειδή όταν πεθαίνουμε παύουμε να έχουμε αισθήσεις. Ο θάνατος είναι επιβλαβής, επειδή αποκλείει τη δυνατότητα περαιτέρω θετικών εμπειριών. Γι' αυτό τα ζώα έχουν ενδιαφέρον για τη διαβίωση. Για την ακρίβεια τα ζώα, σε κανονικές συνθήκες, υπομένουν μεγάλες ποσότητες πόνου προκειμένου να παραμείνουν στη ζωή.
Όλα τα πλάσματα που αισθάνονται πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ζήσουν και να ζήσουν ελεύθερα χωρίς πόνο.
Πράσινος Αναρχισμός
Η κριτική των πράσινων αναρχικών επικεντρώνεται κυρίως στους «οργανισμούς της εξουσίας» μέσα στην κοινωνία. Τέτοιοι οργανισμοί, για παράδειγμα, είναι: το κράτος, ο καπιταλισμός, η παγκοσμιοποίηση, η κτηνοτροφία, η πατριαρχία, η τεχνολογία ή/και η εργασία. Αυτοί οι οργανισμοί, σύμφωνα με τους πράσινους αναρχικούς, είναι εγγενώς καταστροφικοί και εκμεταλλευτικοί (στους ανθρώπους και στο περιβάλλον) οπότε δεν μπορούν να ρεφορμιστούν. Δηλαδή το κίνημα αυτό, γενικά, απορρίπτει την αντίδραση μέσα από τις υπάρχουσες πολιτικές δομές. Συνήθως υποστηρίζει την άμεση και αυτόνομη δράση, το σαμποτάζ, την εξέγερση, την επανασύνδεση με τη φύση και ιδίως τη βιοπεριοχή ώστε να δημιουργηθεί σημαντική και πραγματική αλλαγή.
Οι Πράσινοι Αναρχικοί ασκούν συχνά κριτική πάνω σε δύο θέματα: τον Πολιτισμό και την Τεχνολογία. Ένα μεγάλο μέρος τους δέχεται ότι η ίδια η φύση του πολιτισμού είναι η αιτία της εξουσίας και άρα θα πρέπει να διαλυθεί. Εντούτοις τονίζεται διαρκώς από όλους τους πράσινους αναρχικούς ότι δεν είναι όλοι τους πρωτογονιστές. Κατά όμοιο τρόπο δεν είναι όλοι οι πράσινοι αναρχικοί ενάντια στην τεχνολογία. Ένα μέρος των πράσινων αναρχικών πιστεύει ότι η τεχνολογία, αν σταματήσει να υπακούει την εξουσία και το κεφάλαιο με μοναδικό της κίνητρο την κερδοσκοπία, αν κατευθυνθεί προς τη μεριά της βιωσιμότητας και σταματήσει να έχει το «κίνητρο του κέρδους» μπορεί να παίξει κάποιο θετικό ρόλο.
Οι Πράσινοι Αναρχικοί προτάσσουν μία από τις πιο ριζοσπαστικές θεωρίες. Δεν υποστηρίζουν την επιστροφή στη λίθινη εποχή ή την αναβίωση του τροφοσυλλέκτη-κυνηγού. Επιθυμούν η ανθρωπότητα να αρχίσει να αναρωτιέται βαθιά για την πραγματικότητα η οποία της δόθηκε και να αρχίσει να εξετάζει ζητήματα που θεωρεί δεδομένα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου δρουν με δύο, κυρίως, μέσα: Δημιουργία νέων κοινοτήτων σύμφωνα με τις ιδέες τους και αντίσταση στους θεσμούς των οργανισμών της εξουσίας.
Οικοαναρχισμός
Ο Οικοαναρχισμός (ή αλλιώς: Οικολογική Αναρχία) υποστηρίζει ότι μικρές οικοκοινότητες είναι η μορφή που πρέπει να έχουν οι ανθρώπινοι οικισμοί ώστε να αναπτυχθεί ο ανθρώπινος πολιτισμός. Τα πολιτικά συστήματα –και κάθε είδους κοινωνικοπολιτική δομή- οφείλουν να αλλάξουν και να οργανωθούν ξανά ώστε να εξασφαλιστούν οι συνθήκες για τη δημιουργία αυτών των οικοκοινοτήτων. Οι οικοαναρχικοί επίσης υποστηρίζουν ότι κάθε είδους κοινωνικός οργανισμός πρέπει να λειτουργεί υπέρ της φύσης και όχι ενάντιά της. Ο οικοαναρχισμός δεν είναι μια ξεκάθαρη θεωρία, αφού η ίδια η έννοια δεν έχει διατυπωθεί ή οριστεί μονάχα από έναν άνθρωπο. Οι ιδέες και οι προτάσεις του για τη διακυβέρνηση της κοινωνίας είναι πολύ όμοιες με τις ιδέες του Μ. Μπακούνιν και του αναρχοκολεκτιβισμού . Προτάσσουν δηλαδή τη δημιουργία πολλών αυτόνομων κολεκτίβων ως τον υγιή τρόπο που θα πρέπει να ζουν οι άνθρωποι. Ο οικοαναρχισμός προτάσσει έντονα ότι ο άνθρωπος και η φύση θα πρέπει να ζουν συνεργατικά. Στο επίπεδο αυτό, δηλαδή της οικολογίας, έχει επηρεαστεί κυρίως από τη δουλειά δύο ανθρώπων: του Murray Bookchin και του John Zerzan.
Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του Πράσινου Αναρχισμού και του οικοαναρχισμού: Ο μεν πρώτος πιστεύει ότι ένα γενικό πλαίσιο κανόνων πρέπει να εφαρμοστεί σε κάθε οικοπεριοχή (βιοπεριοχή) και σε κάθε οικοκοινότητα της κάθε οικοπεριοχής. Αντίθετα ο οικοαναρχισμός επικεντρώνεται στη πλήρη αποκέντρωση θεωρώντας ότι κάθε οικοκοινότητα (και κατά επέκταση κάθε οικοπεριοχή) μπορεί να ορίσει τους δικούς της, ιδιαίτερους, κανόνες για την ίδια. Δεν υπάρχει δηλαδή, για αυτούς, κάποιο «οικολογικό πρότυπο». Πολλοί οικοαναρχικοί ζουν και εργάζονται σε κοινότητες όπου είναι έντονο το στοιχείο της κοινωνικής μέριμνας. Φροντίζουν για τη επιμόρφωση των νέων σε εναλλακτικά σχολεία όπως επίσης και την φροντίδα των μεγαλύτερων. Ο οικοαναρχισμός βρίσκεται υπό διαμόρφωση. Σαν γενικό πλαίσιο ιδεών, αποτελεί τη βάση για το κίνημα των Συνειδητών Κοινοτήτων (Intentional Communities).
Κινήματα απελευθέρωσης ζώων
Το κίνημα της απελευθέρωσης ζώων (Animal Liberation) αποτελείται από μικρές αυτόνομες ομάδες, ατόμων από όλον τον κόσμο που αναλαμβάνουν ενέργειες άμεσης δράσης. Οι επίγονοι του κινήματος απελευθέρωσης προέκυψαν από το Μέτωπο Απελευθέρωσης Ζώων - Animal Liberation Front (ALF), το οποίο με τη σειρά του προήλθε από τους σαμποτέρς των κυνηγιών στην Αγγλία του 1970. Το ALF στάθηκε το πιο δραστήριο υπόγειο δίκτυο απελευθέρωσης ζώων στις ΗΠΑ.
Το κίνημα απελευθέρωσης ζώων είναι ένας χαλαρά συνδεδεμένος ιστός από αυτόνομους πυρήνες ανθρώπων που εσκεμμένα παραβιάζουν τον νόμο για να ελευθερώσουν ζώα από την αιχμαλωσία και τη φρίκη της εκμετάλλευσης. Καθώς οι ακτιβιστές ενός πυρήνα δεν γνωρίζουν αυτούς ενός άλλου, η μη-ιεραρχική δομή και η ανωνυμία εμποδίζει τις αρχές από το να διαλύσουν την οργάνωση. Οι ακτιβιστές της απελευθέρωσης των ζώων εισβάλλον σε κτίρια, φάρμες, εργαστήρια, με σκοπό να αφήσουν ελεύθερα ή να διασώσουν ζώα. Επίσης καταστρέφουν την ιδιοκτησία ώστε να παρεμποδίσουν περαιτέρω εκμετάλλευση των ζώων και για να χτυπήσουν οικονομικά τις εταιρίες εκμετάλλευσης. Οι δράσεις τους έχουν χτυπήσει πολλά εργαστήρια, έχουν κλείσει για πάντα άλλα, και έχουν εμποδίσει άλλα να εδραιωθούν από φόβο μιας επαπειλούμενης επίθεσης. Ενδέχεται επίσης να χρησιμοποιήσουν τον εκφοβισμό ούτως ώστε να προλάβουν μεγαλύτερη καταπίεση και δολοφονίες ζώων.
Με την ανάπτυξη του κινήματος απελευθέρωσης ζώων, εμπνεύστηκαν και δημιουργήθηκαν πολυάριθμες άλλες απόπειρες άμεσης δράσης και απελευθέρωσης ζώων. Αυτές κυμαίνονται από ομάδες όπως η Justice Department («Υπουργείο Δικαιοσύνης») και η Animal Rights Militia (Περίπολος των Δικαιωμάτων των Ζώων ΑRM), που αντίθετα με το ALF υπερασπίζονται και χρησιμοποιούν βίαιες τακτικές (όπως η αποστολή δεμάτων-βομβών με το ταχυδρομείο) μέχρι τις Compassion Over Killing και Mercy For Animals που εισβάλλουν σε φάρμες παραγωγής απελευθερώνοντας ζώα αλλά αποκηρύσσουν τακτικές καταστροφής περιουσίας. Τα άτομα του κινήματος απελευθέρωσης ζώων έχουν παρομοιαστεί με τους «Μαχητές της Ελευθερίας» που απελευθέρωναν αιχμαλώτους στην ναζιστική Γερμανία και κατέστρεφαν εξοπλισμούς, αλλά και με το κίνημα ενάντια στο Απαρτχάιντ του Nelson Mandela. Αφότου η επαφή με κάποιο από τα άτομα του κινήματος απελευθέρωσης ζώων δεν είναι πιθανή (η ανωνυμία που λέγαμε), η χρήση προκηρύξεων είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με τον καθένα, από τις παράνομες ομάδες υποστήριξης και τις επιφανείς οργανώσεις δικαιωμάτων των ζώων μέχρι τα ΜΜΕ.
Το Μέτωπο Απελευθέρωσης Ζώων (AnimalLiberationFront) είναι απόλυτα αποκεντρωμένο και αντι-ιεραρχικό. Ο καθένας μπορεί να αναλάβει την ευθύνη μιας ενέργειας σύμφωνης με τις βασικές αρχές του ALF.
Τον Γενάρη του 2005 το ΑLF καταχωρήθηκε και επίσημα στις «τρομοκρατικές απειλές κατά των ΗΠΑ» από τον τομέα Εθνικής Ασφάλειας, ενώ ξεχωριστή μνεία έχει γίνει στο ALF και το ELF από ομοσπονδιακούς πράκτορες, ως υπʼαριθμόν ένα εθνική απειλή. Στη Βρετανία, έχουν αποκληθεί η πιο δυναμική τρομοκρατική οργάνωση». Το FBI έχει θέσει σε κίνηση επιχειρήσεις όπως η Operation Backfire και πιο πρόσφατα τη διαβόητη υπόθεση Green Scare («Πράσινη Απειλή»: παραπέμπει στην κόκκινη απειλή της εποχής της αντισοβιετικής προπαγάνδας, όρος που συνοψίζει τις κατασταλτικές μεθοδεύσεις του αμερικανικούς κράτους ενάντια στους οικο-αναρχικούς) κι έχει πραγματοποιήσει δεκάδες συλλήψεις.
«Η φυλακή δεν είναι εμπόδιο για το ALF.» Katie Fedor, ακτιβίστρια του ALF, 28/8/1998
«Αν δεν έχουμε φυλακισμένους, έχουμε σταματήσει να πολεμάμε. Αν ξεχάσουμε τους φυλακισμένους, έχουμε χάσει τον πόλεμο.» Keith Mann, ακτιβιστής και πρώην κρατούμενος του ALF.
«Αυτή η εκστρατεία για τη διάσωση των θυμάτων της επιστήμης και της γεωργίας δε θα σταματήσει μέχρι να πάψει η εκμετάλλευση κάθε ζώου, μέχρι κάθε σφαγείο να πυρποληθεί και να κατεδαφιστεί. Στον αγώνα για την ελευθερία όλων των ζώων, τα πάντα είναι δίκαια.» Προκήρυξη του ALF, 18/8/2002
«Δε λυπάμαι καθόλου όσους, στις ΗΠΑ ή στην Αγγλία, είδαν τα αυτοκίνητά τους σπασμένα ή καμένα, γιατί τα αυτοκίνητά τους αυτά, τα απέκτησαν με λεφτά βουτηγμένα στο αίμα». Kevin Jonas, ακτιβιστής του SHAC στην απολογία του στον ανακριτή της Φιλαδέλφια, για τις πράξεις του ALF
«Μπρος στην σφαγή 9 δισεκατομμυρίων ζώων κάθε χρόνο, δεν είναι καθόλου αξιοπρεπές να βάζεις μια υπογραφή σε μια καμπάνια, αυτό που είναι αξιοπρεπές είναι να βγεις έξω και να κάψεις τη βιομηχανική φάρμα.» John Harper, φυλακισμένος ακτιβιστής του SHAC
«Σʼ έναν πόλεμο πρέπει να οπλιστείς, και άνθρωποι μπορεί να πεθάνουν, κι εγώ, υποστηρίζω κάθε ενέργεια από τις μολότοφ και τα εκρηκτικά κάτω από αμάξια, και ίσως σε ένα επόμενο στάδιο, τη πυροβόληση των επιστημόνων που πειραματίζονται σε ζώα, μπρος στα σπίτια τους. Είναι ένας πόλεμος, και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να τους σταματήσουμε.» Tim Daley, ακτιβιστής του βρετανικού ALF
«Η δολιοφθορά, είναι κάτι παραπάνω από το οικονομικό σαμποτάζ, και φυσικά είναι επαναστατική! Αυτό είναι Τζιχάντ, φίλε. Δεν υπάρχουν αθώοι θεατές, απλούστατα γιατί σε τέτοιες στιγμές, οι θεατές δεν είναι αθώοι. Να τους πάρουμε στο κατόπι!» Mike Roselle, συν-ιδρυτής του Earth First!, στην εφημερίδα Earth First! 12/1994-1/1995
«Ο πολιτισμός σαν ολότητα έχει αποδειχθεί επιρρεπής σε μια διαρκή φθορά του ανθρώπινου και μη, ζώου. Δε θα συμβιβαστούμε με τίποτα λιγότερο από την κατάρρευσή του.» Προκήρυξη του ELF στις 3/6/2003
Πηγές, υλικό και σχετικά κείμενα:
http://antispe.org
http://animalliberationfront.com
http://antispe-gr.blogspot.com
http://ell.anarchopedia.org
http://animalrightsgr.blogspot.com
http://earth-liberation-front.org
http://greekelp.blogspot.com
http://infoladen.de/katze
http://animalsfree.blogspot.com
http://greenanarchy.org
http://indymedia.org.uk
http://de.indymedia.org
και πολλά άλλα…
Επικοινωνία: red-black-revolution@hotmail.com
Πηγή :
Indymedia
